Η Ήπειρος θρηνεί τη φωνή της μέσα από το κλαρίνο. Θρηνεί έναν ολόκληρο κόσμο που περνά στη σφαίρα του μύθου. Ο θρυλικός δεξιοτέχνης του κλαρίνου Πετρολούκας Χαλκιάς – ο μουσικός που έγινε ήχος, ψυχή και παράδοση – έφυγε από τη ζωή όπως έζησε: γεμάτος μουσική.

Τον είπαν βιρτουόζο και “μάγο” του κλαρίνου, ζωντανό θρύλο της δημοτικής μουσικής και παράδοσης και δάσκαλο.

Ο Πετρολούκας Χαλκιάς ακολούθησε το οικογενειακό μονοπάτι της μουσικής, αλλά το χάραξε βαθύτερα, με πάθος, με αφοσίωση, με μια φλόγα που φώτισε τη δημοτική μας μουσική στα πιο σκοτεινά της χρόνια, κρατώντας την ζωντανή, αγνή, ανόθευτη.

Πάνω από χίλια τραγούδια φέρουν την υπογραφή του, είτε ως συνθέτη, είτε ως στιχουργού, είτε ως εκείνου που τα παρέδωσε ξανά στον κόσμο, σαν καινούργια, μα πάντα ριζωμένα στο παλιό. Κάθε του εμφάνιση, κάθε του αυτοσχεδιασμός, κάθε του μοιρολόι ήταν ιεροτελεστία.

Κυρίως στην ηπειρωτική επαρχία, ποιος δεν ξέρει – ή έστω δεν έχει χορέψει, συγκινηθεί ή γλεντήσει – με τα τραγούδια του Πετρολούκα Χαλκιά; Ο ίδιος έλεγε πως έχει παίξει χιλιάδες κομμάτια, σε πανηγύρια, γάμους, χαρές και μοιρολόγια, σε πλατείες, σε συναυλίες, σε όλη την Ελλάδα και πέρα από τα σύνορά της.

Το κλαρίνο του έγινε φωνή λαού, ψυχή τόπου και μνήμη ζωντανή.

Ιδού μερικά πράγματα που ίσως δεν ξέρατε για τον δεξιοτέχνη του κλαρίνου Πετρολούκα Χαλκιά, τον οποίο έχει επαινέσει ο χαρισματικός και καινοτόμος τζάζμαν, Λούις Άρμστρονγκ.

Πετρολούκας Χαλκιάς – Ζωή σαν μυθιστόρημα


Πετρολούκας Χαλκιάς PAPADAKIS PRESS

Γεννημένος το 1934 στο Δελβινάκι του Πωγωνίου, ένα ηπειρώτικο χωριό σμιλεμένο στην πέτρα και την παράδοση, ο Πετρολούκας Χαλκιάς μεγάλωσε μέσα σε δύσκολες “φτωχές” εποχές, και με τα σύννεφα των πολέμων βαριά πάνω από την… παιδική του ηλικία.

Ξεκίνησε να παίζει κλαρίνο από παιδάκι, ακολουθώντας το ένστικτό του και τη βαθιά μουσική παράδοση της οικογένειάς του. Ο πατέρας του, Περικλής Χαλκιάς – και ο ίδιος σπουδαίος κλαρινίστας – είχε φύγει για την Αμερική πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου απέκτησε μεγάλη φήμη. Κι όμως, παρά τη δική του μουσική πορεία, επιθυμούσε για τον γιο του μια πιο «ασφαλή» ζωή, μακριά από τις δυσκολίες του επαγγέλματος. Ονειρευόταν να τον δει μηχανικό αυτοκινήτων στα Γιάννινα. Μα το κλαρίνο είχε ήδη φωλιάσει στην ψυχή του μικρού Πέτρου – και τίποτα δεν μπορούσε να αλλάξει τον δρόμο που η μοίρα του είχε χαράξει.

Οι μεγάλοι δάσκαλοι ήρθαν στη ζωή του για να του δείξουν τον δρόμο… Έμαθε το κλαρίνο από τον μέγιστο Φίλιππα Ρούντα, μα στην πραγματικότητα ο δάσκαλος δεν του έδωσε απλώς τεχνική – του άνοιξε τον δρόμο για να γίνει ο ίδιος φωνή της Ηπείρου. Δάσκαλος του Φίλιππα Ρούντα και μυθική, μεγαλύτερη φυσιογνωμία στο ηπειρώτικο κλαρίνο, κατά πολλούς, ήταν ο Κίτσος Χαρισιάδης, ο οποίος είχε -επίσης- συγγενική, σχέση με τον Πετρολούκα, ως πρώτος ξάδερφος με τον παππού του, από τη μεριά της μάνας του.


Πετρολούκας Χαλκιάς PAPADAKIS PRESS

Σε ένα γάμο ο δάσκαλος Φ.Ρούντας μέθυσε και δε μπορούσε να παίξει. Ο ίδιος ο Πετρολούκας Χαλκιάς διηγείται το ξεκίνημά του: «Να δεις η τύχη μου πως ήταν, να με φέρει εκεί που έπρεπε να είμαι. “Τι θα κάνουμε τώρα, Φίλιππα τώρα;” τον ρώτησαν. “Φωνάξτε τον Πέτρο” τους λέει. Έρχονται στο σπίτι ώρα δυόμιση η ώρα τη νύχτα και με ξυπνάνε! Ήμασταν στρωματσάδα όλα τα παιδιά. “Σε θέλει ο δάσκαλός σου”, μου λένε.

Ούτε ήξερα γιατί με ζητάνε. Σηκώθηκα ντύθηκα και μου λένε “Πάρε το κλαρίνο και παίξε ότι σου ‘δειξε.” Τι να κάνω; Αρχίζω και παίζω, πολύ δυνατά. Έγινε χαμός! Χειροκροτήματα, λεφτά. Ο Φίλιππας κατά τις 6 ώρα του έφτιαξαν έναν καφέ σηκώνεται, μ’ ακούει και ρωτάει “Ποιος παίζει;” Αυτό ήταν. Με πιάνει και μου λέει. “Δεν χρειάζεσαι να σου δείχνω άλλο πια, θα έρχεσαι δίπλα μου”».





Πετρολούκας Χαλκιάς ΗΡΩΔΕΙΟ (7/10/2024)
Eurokinissi/ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΠΟΝΗΣ/ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗ ΑΘΗΝΩΝ


Ο Πετρολούκας Χαλκιάς με τη σειρά του έγινε δάσκαλος και επηρέασε πλήθος μουσικών.

Σε συνέντευξη στο News24/7 ο Ηπειρώτης μουσικός από τα Γιάννενα, ο Βασίλης Κώστας [καλλιτεχνικός διευθυντής του Epirus Ensemble του Ελληνικού Ινστιτούτου Βοστώνης και του «Επίλεκτου Ηπειρωτικού Ensemble» της Μητρόπολης Ιωαννίνων και υποψήφιος για Βραβείο Grammy] μας είχε μιλήσει για τη συνεργασία με τον Πετρολούκα Χαλκιά, καθώς μαζί κυκλοφόρησαν το άλμπουμ-ντουέτο “The Soul of Epirus” (Η Ψυχή της Ηπείρου”). Έναν καινούριο διάλογο μεταξύ του κλαρίνου και του λαούτου πάνω στο ρεπερτόριο της Ηπείρου.

Αναφορικά με τον χαρακτήρα του Χαλκιά μας είχε πει: «Αυτό που έμαθα και συνεχίζω να μαθαίνω από τον Πετρολούκα Χαλκιά είναι να λέω στον εαυτό μου τη λέξη “μπορώ” ακόμα και σε μουσικές προκλήσεις που φαντάζουν απλησίαστες με μια πρώτη ματιά. Ισχύει ότι έπαιξε μουσική στο γάμο των γονιών μου όπως επίσης ότι αποτελούσε και αποτελεί μουσικό ήρωα με κάποιο τρόπο ολόκληρης της οικογένειας μου.”

Στην Αμερική με διάσημους μουσικούς

Ο Πετρολούκας Χαλκιάς με το κλαρίνο του ταξίδεψε και κατέκτησε τον κόσμο.

Ιδιαίτερα την εικοσαετία 1960–1980, κατά την οποία έζησε στις Ηνωμένες Πολιτείες, η μουσική του διαδρομή απέκτησε παγκόσμιες διαστάσεις. Αρχικά πήγε το 1960 με σκοπό να βγάλει έναν δίσκο, και έμεινε 20 χρόνια. Έφτασε να κάνει συνεργασίες με συγκροτήματα από πολλές διαφορετικές χώρες και πολιτισμούς – ακόμη και με σχήματα της τζαζ και της ροκ σκηνής – φέρνοντας τον ήχο της Ηπείρου σε ασύλληπτες μουσικές διαδρομές.


Πετρολούκας Χαλκιάς PAPADAKIS PRESS

Δύο θρυλικές μορφές της αμερικανικής τζαζ, ο κλαρινετίστας και μαέστρος Μπένι Γκούντμαν και ο κορυφαίος Λούις Άρμστρονγκ, έμειναν άφωνοι όταν τον άκουσαν να παίζει αυθόρμητα, χωρίς παρτιτούρες, από ηπειρώτικα μοιρολόγια μέχρι τζαζ αυτοσχεδιασμούς.

Σε συνέντευξή του διαβάζουμε να λέει: «Όταν πήγα το 1960 στην Αμερική, ήρθαν στο μαγαζί που δούλευα δύο διάσημοι μουσικοί, οι Μπένι Γκούντμαν και Λιούις Άρμστρονγκ, για να με ακούσουν, αφού είχαν μάθει για μένα. Με ρώτησαν πως έπαιζα τόση ώρα χωρίς να διαβάζω και χωρίς να έχω αναλόγιο και πως τα θυμάμαι όλα αυτά απέξω; Τους λέω εμείς κρατάμε την παράδοση τα μαθαίνουμε όλα απέξω. Και μου είπαν: “Αν εσύ πήγαινες σχολείο και ήξερες να διαβάζεις και να γράφεις μουσική, θα άλλαζες τη μουσική στον κόσμο”».




Η αξία του δεν πέρασε πουθενά απαρατήρητη. Τιμήθηκε από τον τότε Πρόεδρο των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρήγκαν για την πολιτιστική του προσφορά, ενώ έλαβε θερμά λόγια και από τον Μπιλ Κλίντον – λάτρης της τζαζ και του σαξοφώνου – ο οποίος αναγνώρισε το μεγαλείο του ήχου του.

“Η παραδοσιακή δημοτική μουσική εκφράζει την κοινωνία, τον κόσμο, την ωραιότητα της ζωής αλλά και τα προβλήματά της” Π.Χαλκιάς

Σε άλλο μέρος της συνέντευξης ο σπουδαίος μουσικός αναφέρει: «Στην Αμερική, μου λέει ο Μπένι Γκούντμαν “αυτά τα ηπειρώτικα που παίζεις μοιάζουν με τη τζαζ της Αμερικής. Μήπως τα κλέψατε από εμάς;'”.Του λέω “είναι δυνατόν ο πατέρας να κλέψει από το παιδί του;”. Μου ζήτησε συγγνώμη και με αγκάλιασε. Έπαιξα κλαρίνο σε συναυλίες τζαζ και ροκ. Ξέρω τους μουσικούς δρόμους. Θα κάνω μια μελωδία και αμέσως μου έρχεται όλο το τραγούδι στο μυαλό.»



Όταν ο Γκόραν Μπρέγκοβιτς και οι Wedding and Funeral Band συνάντησαν
επί σκηνής τον Πετρολούκα Χαλκιά PAPADAKIS PRESS

Το 1979 επιστρέφει οριστικά στην Ελλάδα και εγκαθίσταται στην Αθήνα, φέρνοντας μαζί του την εμπειρία και την ώριμη δεξιοτεχνία που καλλιέργησε στα χρόνια της Αμερικής.

Από τότε, το κλαρίνο του αντηχεί σε γνωστά μουσικά στέκια, σε μεγάλες συναυλίες και σε εκπομπές του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης. Συναργάστηκε με κορυφαίους καλλιτέχνες, συμμετείχε σε ηχογραφήσεις και δίσκους και έγραψε ιστορία με κάθε του νότα.

Τον Αύγουστο του 2024 ο Πετρολούκας Χαλκιάς έπαιξε ηπειρώτικα στην Ιερά Μονή Βελλάς στο Πωγώνι Ηπείρου σε μια πρωτοβουλία του διεθνώς αναγνωρισμένου μουσικού και καλλιτεχνικού διευθυντή της εκδήλωσης, Βασίλη Κώστα – ανακοινώθηκε η εξέχουσα πρωτοβουλία του σπουδαίου μουσικού να προσφέρει για πρώτη φορά υποτροφία που φέρει το όνομά του.

Νews247
15/6/2025






Η Άπειρος Ήπειρος του Πετρολούκα Χαλκιά

Ο Πέτρος (Πετρολούκας) Χαλκιάς είναι ένας από τους τελευταίους ζωντανούς μύθους της ελληνικής μουσικής κληρονομιάς. Γεννημένος το 1934 στο Δελβινάκι, γέννημα θρέμμα της Ηπείρου –της Απείρου όπως ήταν η αρχαία δωρική της ονομασία –δεν θα μπορούσε να μην κρατάει στα χέρια του το κλαρίνο. Σε πείσμα μάλιστα της άρνησης του πατέρα του Περικλή, ο οποίος ήταν από τους καλύτερους μουσικούς. Μαθήτευσε δίπλα στον Φίλιππα Ρούντα (επονομαζόμενο «το καλύτερο κλαρίνο του Ζαγορίου») με τη βοήθεια του οποίου έκανε και την πρώτη του δημόσια εμφάνιση στα 11 χρόνια του.

Λυρισμός και σπάνια δεξιοτεχνία

Μπορεί από τότε να πέρασαν χρόνια αλλά ο Πετρολούκας Χαλκιάς δεν άφησε το κλαρίνο ποτέ από τα χέρια του. Και αυτό τον οδήγησε όχι μόνο στην εντός των συνόρων καταξίωση αλλά και στην εκτός. Χιλιάδες οι συναυλίες, οι εμφανίσεις του, οι ώρες πάνω στη σκηνή. Με άξονα πάντα την ηπειρωτική μουσική. Η μουσική του διαθέτει τέχνη, ύφος, λυρισμό και σπάνια δεξιοτεχνία. Η πεντατονική ηπειρωτική μουσική –το «άλας της Γης» –είναι το μουσικό και εκφραστικό πεδίο που υπηρετεί εδώ και μια ζωή.
Στη μεγάλη του συναυλία, φόρο τιμής στη μουσική παράδοση της Ηπείρου, θα εμφανιστεί στη σκηνή του θεάτρου
Πέτρας της Πετρούπολης (Τρίτη 20 Σεπτεμβρίου) με τους μουσικούς του, ενώ στο τραγούδι θα τον συνοδεύσουν οι τρεις φωνές της ηπειρωτικής μουσικής: η Παγώνα Χαλκιά, ο Κώστας Τζήμας και ο Αντώνης Κυρίτσης. Στο κλαρίνο θα είναι μαζί του ο Μπάμπης Λουκάς Χαλκιάς και ο Πέτρος Χαλκιάς. Το αφιέρωμα στην Ηπειρο και τον μεγάλο μουσικό θα τιμήσει και η Ματούλα Ζαμάνη με την μπάντα της συμπράττοντας με τον Πετρολούκα Χαλκιά επί σκηνής.

Παράδοση στην επόμενη γενιά

Σε αυτή τη συναυλία φαίνεται σαν να παραδίδει τη σκυτάλη στη νεότερη γενιά. Οπως χαρακτηριστικά λέει ο ίδιος: «Είναι το όνειρό μου να μεταδώσω αυτά τα παραδοσιακά τραγούδια στους νεότερους, όπως τα πήρα εγώ από τους παλαιότερους. Γιατί η παράδοση είναι σαν μια σπίθα μέσα στην καρδιά μας. Εύχομαι πάντα τα νέα παιδιά να αγαπούν και να ακούν την παραδοσιακή μας μουσική. Είναι μια μουσική που έρχεται από τα πολύ παλιά χρόνια. Βγήκε από τον αυλό και την άρπα των αρχαίων Ελλήνων. Πρέπει όλοι να την αγκαλιάσουν».

Ο δεξιοτέχνης του κλαρίνου από τα πρώτα βήματα της πορείας του αγκάλιασε την παράδοση και την υπηρέτησε όσο καλύτερα μπορούσε. Πιτσιρικάκι ακόμη, πηγαίνει στην Αθήνα όπου μαζί με τον πατέρα του κάνει –παίζοντας την πρώτη του –ραδιοφωνική εμφάνιση. Στη δεκαετία του ’60 πήρε την απόφαση να μεταναστεύσει στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου παραμένει το 1970 διαδίδοντας την ελληνική παραδοσιακή μουσική. Ο Πετρολούκας Χαλκιάς είναι η έκτη γενιά που ασχολείται με το κλαρίνο, έβδομη γενιά είναι ο γιος του, και ακολουθεί η όγδοη που είναι ο συνονόματος εγγονός του. Αρα η οικογένεια δεν φαίνεται να έχει τέλος.
Οπως ο ίδιος σημειώνει, το ζητούμενο δεν είναι μόνο το παίξιμο στο κλαρίνο αλλά τι νιώθεις την ώρα αυτή. Ο Πετρολούκας Χαλκιάς σημειώνει ότι για να βγάλει αγάπη το κλαρίνο πρέπει να του δώσεις αγάπη. Πάνω στη σκηνή έχει ένα μυστικό που το αποκαλύπτει. Φαντάζεται το σπίτι του, το χωριό του, την ιδιαίτερη πατρίδα του. Κλείνει τα μάτια του και ταξιδεύει. Οπως θα κάνουν άλλωστε και οι θεατές της συναυλίας την προσεχή Τρίτη στην Πετρούπολη.

Η «συνάντησή» του με τον Κλίντον

Εχει τιμηθεί με πολλά βραβεία από διάφορους οργανισμούς, με κυριότερο αυτό από τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρίγκαν, στον Λευκό Οίκο, και αξίζει αναφοράς ένα περιστατικό με τον μεταγενέστερο πρώην πρόεδρο Μπιλ Κλίντον, κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στην Ελλάδα το 2007. Ο αμερικανός πρώην πρόεδρος έλαβε ως δώρο από τον τότε πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή μερικά μουσικά cd, ανάμεσα σε αυτά και ένα του Πετρολούκα που του είχε δώσει ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας (τον οποίο και συνδέει στενή φιλία με τον Πετρολούκα). Είπε λοιπόν ο Καραμανλής στον Μπιλ Κλίντον: «Μια που έχεις γνώση από μουσική και παίζεις σαξόφωνο, πάρε να ακούσεις έναν από τους καλύτερους μουσικούς που έχουμε στην Ελλάδα». Ο πρόεδρος της Αμερικής, αφού άκουσε το cd, ζήτησε πληροφορίες για τον Πετρολούκα και έμαθε πως είχε ζήσει στην Αμερική για αρκετό καιρό. Σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε κατόπιν με τον Καραμανλή, του είπε χαριτολογώντας: «Αυτός είναι και δικός μας και δικός σας πολίτης, μάλλον πρέπει να είναι πολίτης όλου του κόσμου για την προσφορά στη μουσική και τη δεξιοτεχνία του».

Γιώργος Σκίντσας
ΤΟ ΒΗΜΑ
16/6/2025


Δισκογραφία

Μοιρολόγια και γυρίσματα
Χοροί και τραγούδια της Ηπείρου
Σκοποί και τραγούδια της Ηπείρου
Με κέντημα δικό του
Δρόμοι της ψυχής
Πέτρο-Λούκας Χαλκιάς και Κομπανία
Αναμνήσεις της Ηπείρου
Αυτή είναι η Ήπειρος

Μία από τις τελευταίες και σημαντικές συνεργασίες του ήταν η σειρά δίσκων και συναυλιών με διακεκριμένους Ινδούς μουσικούς.